Historie Mook en Middelaar

Legende van Kiste Trui
Uit de periode van de Slag op de Mookerhei stamt de legende van Kiste Trui. Deze vrouw leefde enkele eeuwen geleden in de buurtschap ‘de Riethorst’ bij Middelaar. Trui was bezeten van de gedachte een schatkist te vinden van Lodewijk en Hendrik van Nassau, die bij de veldslag in 1574 sneuvelden. Deze kist, met daarin de krijgskas van de Nassaus, zou in de toenmalige moerassen aan de voet van de heuvels zijn verborgen. Trui heeft haar hele leven naar de kist gezocht, vandaar haar bijnaam. Dag na dag spitte zij met haar spade de grond om, tot ze er gek van werd. De kist met geld is nooit gevonden.

Slag op de Mookerheide 1574
Mook is vooral bekend van de Slag op de Mookerhei op 14 april 1574, een veldslag tussen de Oranjes en de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige oorlog. In die tijd strekte de Mookerheide zich nog uit tot aan de stadswallen van Nijmegen.

Verslagen door de Spanjaarden
Lodewijk en Hendrik van Nassau wilden met hun troepen via de oostelijke Maasoever richting de Betuwe trekken, waar op dat moment hun broer Willem van Oranje verbleef. De Spanjaarden onderbraken hun beleg van Leiden om de troepen te verhinderen Holland binnen te trekken. De twee aanvoerders Lodewijk en Hendrik van Nassau sneuvelden samen met ongeveer 3000 man uit het leger. Aan Spaanse zijde vielen 150 man. De overlevenden sloegen op de vlucht richting Gennep, waar zij echter in een moerassengebied terechtkwamen.

Kapelletje
Aan de Mortel in Mook staat nog altijd een kapelletje dat is gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van de Dwaallichtjes. Dit kapelletje werd ruim tweehonderd jaar geleden gebouwd om een rustplaats te bieden aan de zielen van de gesneuvelden uit de Slag op de Mookerhei, die als lichtjes over de Mookerheide doolden

Romeins verleden

Brug over de Maas
De gemeente Mook en Middelaar ligt in een gebied met een rijke historie. Resten van een villa in Plasmolen en van een brug over de Maas tussen Middelaar en Cuijk geven aan dat de gemeente ook in de Romeinse tijd een belangrijke rol speelde.

Romeinse Villa
Op het landgoed Sint Jansberg in Plasmolen bevinden zich in de bodem de resten van een Romeinse villa uit de 2e eeuw na Chr. In de jaren dertig verrichtte de Leidse archeoloog Braat een uitgebreid onderzoek naar de villaresten. Volgens informatie van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) gaat het hier om de restanten van het grootste tot nu toe bekende Romeinse hoofdgebouw in Nederland. De afmetingen bedragen circa 85 x 24 meter. Deze overblijfselen zijn in 1978 aangewezen als wettelijk beschermd archeologisch rijksmonument. De resten van deze Romeinse villa zijn geconserveerd. Door middel van een informatiebord en een staalconstructie krijgt de bezoeker van beeld van constructie en omvang van de villa.

Romeinse brug
Aan de oever van de Maas nabij de Cuijksesteeg bevinden zich de resten van een Romeinse brug. Deze resten stammen uit de 4e eeuw na Christus. De brug had een lengte van 450 meter. De Romeinse brug is inmiddels door de Staatssecretaris aangewezen als beschermd archeologisch monument. Bij de oever staat een informatiebord waardoor u een indruk krijgt van hoe de brug er destijds moet hebben uitgezien.

Via Romana
In navolging van de eeuwenoude Limesstraat van de Romeinen, die als leger- en ook handelsroute Romeinse nederzettingen en forten met elkaar verbond, is de toeristische cultuurroute Via Romana ontworpen. Ook de gemeente Mook en Middelaar is in deze route opgenomen. Talrijke imposante overblijfselen van de Romeinse cultuur zijn tijdens deze fietsroute te bewonderen.

Begin- en eindpunt van de Via Romana
Begin- en eindpunt van de Via Romana zijn de twee destijds belangrijkste Nederrijnse Romeinse vestigingen Ulpia Noviomagus Batavorum – het huidige Nijmegen – en de Colonia Ulpia Traiana – bij Xanten gelegen –, die beide rond 100 n.C. stadsrechten kregen. Ondanks het verlies aan belangrijkheid van beide steden aan het einde van het Westromeinse Rijk eind 5de eeuw, behield de Limesstraat zijn status als belangrijke handelsstraat tussen Keulen en Nederland, die in de middeleeuwen tot de welvaart van Nederrijnse steden bijdroeg.
Informatie

Meer informatie over deze route is te vinden op www.via-romana.de